Özel Dedektiflik Yasa Tasarısı

Sayın misafirlerimiz, özel dedektiflik mesleği Türkiye’de henüz yasalarla düzenlenmemiştir. Geçmişte Özel Dedektiflik Kanunu Türkiye’de 1994 yılı içerisinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde hukuk komisyonundan geçtikten sonra genel kurulda oylanarak kabul edilmiştir. Ancak, Cumhurbaşkanlığı onayına sunulan dedektiflik kanun tasarısı dönemin Sayın Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından veto edilerek özel dedektiflik kanun tasarısı tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderilmiştir. Ancak, özel dedektiflik kanun tasarısı o dönemin hükümeti tarafından tekrar ele alınarak incelenmediği için özel dedektiflik kanun tasarısı uzun yıllar Türkiye Büyük Millet Meclisi raflarında bekletilmiştir. Yukarıda belirtilen özel dedektiflik kanun tasarısı aşağıda bilginize sunulmuştur.

Özel Dedektiflik Kanunu (1994)
Kanun No: 3963 Kabul Tarihi: 20.1.1994 Amaç
MADDE 1- Bu Kanunun amacı, özel dedektifler ile özel araştırma görevlilerinin çalışma alanları ile yetki ve sorumluluklarını, niteliklerini, mesleğe kabul ve meslekten çıkarılma esas ve usullerini düzenlemektir.

Kuruluş
MADDE 2– Özel dedektifler ve özel araştırma görevlileri ile özel dedektif bürolarında çalışacak personele ilişkin işlemleri yürütmek üzere İçişleri Bakanlığında Özel Dedektiflik Kurulu, illerde İI özel Dedektiflik Komisyonları kurulur.

Özel Dedektiflik Kurulu
MADDE 3– Özel Dedektiflik Kurulu, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısının başkanlığında, Adalet Bakanlığıca görevlendirilecek iki Genel Müdür Yardancısı ile İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdür Yardırıcısı, Jandarma Genel Komutan Yardımcısı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Daire. Başkanından oluşur. Kurulun raportörlük işleri Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülür. Kurulun çalışma usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.

İl Özel Dedektiflik Komisyonu
MADDE 4– il özel Dedektiflik Komisyonu, Vali veya görevlendireceği Vali Yardımcısının başkanlığında, İl Emniyet Müdürü veya görevlendireceği bir Emniyet Müdürü, İl Cumhuriyet Başsavcısı veya görevlendireceği bir Cumhuriyet Savcısı, Jandarma Alay Komutanı veya görevlendireceği bir kişi ve Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdüründen oluşur. Komisyonun raportörlük işleri Asayiş Şube Müdürlüğünce yürütülür.

Özel Dedektif
MADDE 5– Özel Dedektif, gerçek ve tüzelkişiler adına, talep edilen konu ile sınırlı olarak mevcut kanunlar çerçevesinde her türlü bilgileri toplayıp değerlendiren, araştırma ve inceleme yapan gerçek ve tüzelkişilere karşı, her türlü tecavüzleri engelleyen veya defeden, kuruluş, bina, mal ve eşyanın korunmasını sağlayan, bu görevleri sırasında bir suça muttali olduğunda ilgilileri haberdar eden, bu arada suç kanıtlarının kaybolmamasını sağlayan ve bu Kanunla verilen sınırlı yetkileri kullanan Görevlidir.

Özel Dedektifliğin Mahiyeti
MADDE 6– Özel dedektiflik kamu hizmeti ve serbest bir meslektir.

Özel Dedektifliğe Kabul Şartları
MADDE 7– Özel dedektif olabilmek için
a)Türk vatandaşı olmak,
b)En az üç yıllık yüksekokul mezunu olmak,
c) Emniyet hizmetleri sınıfı personelinden emniyet müdürü, emniyet amiri, baş komiser (Yüksek tahsil görmüş) rütbesini almış ve kendi isteği ile ayrılmış veya emekli olmuş Jandarma Genel Komutanlığı subay sınıfından on beş yıl görev yaptıktan sonra ayrılmış veya emekli olmuş, özel dedektiflik yapmalarında sakınca bulunmadığı hususunda MÎT Müsteşarlığınca haklarında uygun görüş bildirilmek kaydıyla MÎT Müsteşarlığında şube müdürü veya daha üst unvanları almış ve kendi İstekleri ile ayrılmış veya emekli olmuş bulunmak, mülki idare amirliği ve en az on beş yıl fiilen avukatlık, hakimlik, savcılık yapmış olmak,
d)Bu Kanuna göre özel dedektiflik yapmaya engel bir hali bulunmamak, Gerekir. Avukatlar aynı zamanda hem özel dedektiflik, hem avukatlık yapamazlar.

Özel Dedektifliğe Engel Haller
MADDE 8– Aşağıda yazılı durumlardan birinin varlığı halinde özel dedektiflik mesleğine kabul istemi reddolunur.
a) Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet, ihtilas, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devletin sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmak,
b)Kesinleşmiş bir disiplin kararı sonucunda Devlet Memuru olma niteliğini kaybetmiş olmak,
c) îflas etmiş olup da itibarı iade edilmemiş bulunmak,d) Özel dedektifliği sürekli olarak gerektiği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olmak.

Özel Dedektifliğe Kabul
MADDE 9– Özel dedektiflik ruhsatı almak için İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe ile başvurulur. İl özel Dedektiflik Komisyonu, başvuru üzerine 60 gün içinde bu Kanunun 7 ve 8 inci maddelerindeki özel dedektif olabilme şartlarını ve engel halleri araştırır ve ayrıca güvenlik soruşturmasını yaptırır. İl Özel Dedektiflik Komisyonu yukarıdaki fıkraya göre yaptığı araştırma sonucunu, görüşü ile birlikte Özel Dedektiflik Kuruluna gönderir.
Özel Dedektiflik Kurulu başvuru sahibinin özlük dosyası ile gizli sicilinin bir örneğini görev yaptığı kurumlardan ister.
Özel Dedektiflik Kurulu, İl Özel Dedektiflik Komisyonunun, araştırma sonucu ve görüşünün geldiği tarihten itibaren 45 gün içinde, özlük dosyası ve gizli sicilini de nazara alarak bir karar verir, bu kararı ilgiliye tebliğ eder Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.

Yemin
MADDE 1O– Özel Dedektiflik Kurulunun kararı ile mesleğe kabul edilen özel dedektiflere, ruhsatları verilirken Özel Dedektiflik Kurulu başkan ve üyeleri önünde aşağıdaki şekilde yemin ettirilir.”Kanuna, ahlaka, mesleğin onuruna ve kurallarına uygun davranacağıma namusum ve vicdanım üzerine ant içerim.”

Ruhsatın Asılma Mecburiyeti, Hüviyet Cüzdanı ve Belgelerin Basımı
MADDE 11– Özel dedektiflik ruhsatı, 0zel dedektiflik bürolarımda kolayca görülebilecek bir yere aslı olarak bulundurulur. Özel dedektiflere ayrıca ruhsatlı olduklarını kanıtlamaları için Dedektiflik Kurulunca “Özel Dedektif Hüviyet – Cüzdanı” verilir.

Özel Dedektiflik Bürosu
MADDE 12– Özel Dedektif unvanını kazanmış ruhsatlı kişi tarafından işyeri olarak “Özel Dedektiflik Bürosu açılır. Hizmete açılacak özel dedektiflik bürolarının adres, telefon numaraları, diğer haberleşme sistemlerine ait bilgiler, istihdam olunacak personelin açık kimlikleri, iş yerinin açılmasından 7 gün önce bir dillekçe ile birlikte il Özel Dedektiflik Komisyonuna bildirilir.

Verilen bu bilgilerde olacak değişiklikler, personelin işten ayrılması ya da çıkarılması veya yeni personel alınması gibi değişiklikler de yine 7 gün içerisinde yazılı olarak aynı komisyona bildirilir.

Özel Araştırma Görevlisi
MADDE 13– Özel dedektiflik bürolarında, özel dedektiflere yardımcı olmak üzere “Özel Araştırma Görevlisi” İstihdam edilebilir. Bunlar özel dedektiflerin verdiği inceleme, araştırma, soruşturma, takip-tarassut ve istihbarat hizmetlerini yürütürler.

Özel Araştırma Görevliliğine Kabul Şartları
MADDE 14– Özel araştırma görevlisi mesleğine kabul edilebilmek için;

a) T.C. Vatandaşı olmak En az bir özel dedektif tarafından, hakkında özel araştırma görevlisi olabilir diye olumlu rapor verilmiş bulunmak,
c) En az lise veya dengi okul mezunu olmak,
d) 25 yaşını ikmal etmiş bulunmak,
e) 8 maddeye göre engel bir hali bulunmamak, Gerekir.

Özel Araştırma Görevliliğine Kabul
MADDE 15– Özel araştırma görevlisi ruhsat almak için bir dilekçe ile Özel Dedektiflik Komisyonuna başvurur.
Dilekçe yanında çalışmak istenilen özel dedektifin olumlu görüşü eklenir. İl Özel Dedektiflik Komisyonu başvuru üzerine 30 gün içinde bu kanunun 14 ve 8 inci maddelerine göre özel araştırma görevlisi olabilme şartlarını ve engel halleri araştırır ve ayrıca güvenlik soruşturması yaptırır. İl Özel Dedektiflik Komisyonunca haklarında yaptırılacak soruşturmanın olumlu bulunması halinde, kendilerine “Özel Araştırma Görevlisi Hüviyet Cüzdanı” verilir.

Silah Taşıma ve Kullanma Yetkisi
MADDE 16– Özel Dedektifler bu Kanunla verilmiş görevlerini yaparken silah taşıma yetkisine haizdir. Özel araştırma görevlisi kendilerine özel kullanma belgeleri ile verilen demirbaşa kayıtlı silahlarını korudukları bina, tesis ve kuruluşlarda taşıyabilirler.

Özel Araştırma Görevlilerinin Bağlı Olarak Çalışmaları İlkesi
MADDE 17– Özel Araştırma Görevlileri ancak, bir özel dedektife bağlı olarak, onların direktifleri doğrultusunda görev yaparlar. Müstakilen özel dedektiflik bürosu açamaz ve çalıştıramazlar.

İstihdam Edilecek Diğer Personel
MADDE 18– Özel dedektiflik bürolarında idari işlerde istihdam edilmek üzere personel, sair işlerde çalıştırılmak üzere müstahdemler istihdam olunabilir. Bu kişilerin bu hizmetlerde çalıştırılabilmeleri için 8 inci maddede sayılan durumlardan birini taşımamaları ve İl Özel Dedektiflik Komisyonunca haklarında yapılacak güvenlik Soruşturmasının olumlu bulunması şarttır. Bu kişilerin işe başlamadan İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe ile başvuruları yaptırılır. Bunlardan idari hizmetlerde istihdam edilecek personele İl Özel Dedektiflik Komisyonunca “Hüviyet Cüzdanı” verilir.
İkinci fıkraya göre yapılacak başvuru ile üçüncü fıkraya göre verilecek hüviyet cüzdanlarının esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.

Özel Dedektif ve Özel Araştırma Görevlilerinin Görev ve Çalışma Alanları
MADDE 19– Özel Dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlilerinin vaki talepleri üzerine aşağıdaki görevleri yaparlar.
a) Aile fertlerinin, aile birliğine zarar veren davranışlarının, kötü
Alışkanlıklara meyilli olup olmadıklarının incelenmesi,
b) Kaybolmuş yada adresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerinin tespit edilmesi,
c) Kaybolmuş yada çalınmış malların bulunması,
d) Korunması istenen kişi yada kuruluş, bina, her türlü tesis yada malın korunmasının sağlanması,
e) 2495 sayılı Özel Güvenlik Teşkilat Kanunu kapsamında bulunan kurum, kuruluş ve tesislerin güvenliklerinin sağlanması,
f) Ticari bir firma, fabrika, imalathane yada her türlü işyerlerinde çalışan her kademedeki personelin, dürüstlüğü ve güvenilirliklerinin, işverene karşı tutum ve davranışlarının, işveren aleyhine diğer firma ve kuruluşlarla işbirliği yapıp yapmadıklarının tespit olunması,
g) Özellikle halka açık bulunan her türlü şirket, büyük mağaza, acente, süpermarket ve işyerlerinde çalışanlar ile bu yerlere girip çıkan kişilerin mal kaçırmalarının, mevcut taşınmaz mal ve makinelere zarar vermelerinin kollanması ve önlenmesi,
h) İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun araştırılıp tespit edilmesi.

Umuma Açık Yerlerde Araştırma ve İnceleme Yapma Yetkisi
MADDE 20– Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, umuma açık yer olarak nitelendirilen bilumum yerlere, bu yerlerin açık bulundurulduğu saatler dahilinde bu işyerlerine gelen üçüncü şahıslarla ilgili olarak bilgi toplamak üzere girmeye, bu yerlerde her ne nam altında olursa olsun hizmet gören kişiler ile, bu yerlerin yetkili yöneticisi durumunda olan şahıs ve işyeri sahiplerinin bilgilerine başvurmaya yetkilidirler.

Kişileri, ifade almak üzere bürolarına davet edemezler, zor kullanamazlar, birinci fıkraya göre girdikleri umuma açık işyerinde bu yer ve sahipleri hakkında araştırma ve incelemede bulunamazlar. Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, bu görevlerini yerine getirirken; kişilerin onurlarını ve kişisel haklarını zedeleyici, özel hayatlarını ihlal edici davranışlarda bulunamazlar ve özel hayata ilişkin bilgileri başka amaçlarla kullanamazlar.

Bilgileri Açıklama Yasağı ve Doğru Bilgi Verme İlkesi
MADDE 21– Özel dedektif, özel çalışmaları sonucu edindiği bilgileri kimseye açıklayamaz. Müşterilerinden başka hiç kimseye sır ifşa edemez. Ancak, resen takibi gerekli bir suç işlendiği yolunda bilgi edindiğinde bilgi ve belgeleri bulunduğu yer Cumhuriyet Savcılığına intikal ettirmekle mükelleftir.

Özel dedektifler, işveren yada müşterilerine hilafı hakikat bilgi yada rapor veremezler Görevi

Savsaklama ve Kötüye Kullanma
MADDE 22– Özel dedektif, bu Kanun ve diğer Kanunlar gereğince kendisine verilmiş görev ve yetkiyi kötüye kullanamaz. Yetkilerini kötüye kullanan özel dedektifler Türk Ceza Kanununun 240 inci maddesi gereğince cezalandırılırlar.

Zabitanın Görevini Aksatmama İlkesi
MADDE 23– Özel dedektifler, özel araştırma görevlileri ve her ne nam altında olursa olsun istihdam ettikleri kişiler, zabitanın görevini aksatıcı, engelleyici tutum ve davranışlarda bulunamazlar.

Özel Dedektif, özel Dedektif Büroları ve Özel Araştırma Görevlilerinin Denetimi
MADDE 24– Lüzum görülmesi halinde; İçişleri Bakanlığı Özel Dedektiflik Kurulunun istemi veya İl Özel Dedektiflik Komisyonu kararı uyarınca İl Özel Dedektiflik Komisyonu tarafından görevlendirilecek İl Özel Dedektiflik Komisyonu üyesi veya üyeleri tarafından özel dedektif, özel dedektif bürosu ile görevli olarak çalışmakta olan özel araştırma görevlileri denetlenebilir.

Disiplin Cezalarının Uygulanacağı Haller
MADDE 25– Özel dedektiflik onuruna yahut meslek ahlakına uymayan tutum ve davranışlarda bulunanlara, görevini yapmayan veya görevinin gerektirdiği dürüstlüğe uygun şekilde davranmayanlar hakkında bu Kanunda sayılan disiplin cezaları uygulanır.

Disiplin Cezaları
MADDE 26– Disiplin cezaları şunlardır:
a)Kınama: Tutum ve davranışlarında kusurlu sayıldığının özel dedektife bildirilmesidir.
b) Para Cezası: En az asgari ücret ve beş katına kadar para cezasıdır.
c) Faaliyetten Men: Özel dedektifin bir aydan az ve bir yıldan fazla olmamak üzere mesleğini yapmaktan yasaklanmasıdır.
d) Meslekten Çıkarma: Özel dedektiflik ruhsatı ve özel dedektiflik hüviyet cüzdanının geri alınarak özel dedektiflik unvanının kaldırılmasıdır.
Bu madde hükümleri İl Dedektiflik Komisyonunca özel araştırma görevlilerine de aynen uygulanır.
Disiplin cezasını gerektiren fiiller ile disiplin cezası verilmesinin usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.

Tekerrür Halinde Uygulanacak Ceza
MADDE 27– Disiplin cezasının verilmesini gerektiren eylemin işlenmesinden itibaren bir yıl içinde aynı eylemin tekrarı halinde eyleme öngörülen cezanın bir üstü verilir.
Bu Kanunun 23 üncü maddesi hükümlerine uymamayı itiyat haline getirenlerle zabitanın görevini aksattığı veya engellediği tespit olunanlara Özel Dedektiflik Kurulunca meslekten çıkarılma cezası uygulanır.

Dedektifliğin Sona Ermesi
MADDE 28– Dedektiflerin,
a)Bu Kanun hükümlerine göre meslekten çıkarılması,
b)Dedektifliğe alınma şartlarından her hangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya dedektiflik sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi, halinde Özel Dedektiflik Kurulu kararı ile dedektiflik sona erer ve dedektiflik ruhsatı iptal edilir.

Özel Dedektif ve Özel Araştırma Görevlilerine Karşı İşlenen Suçlar
MADDE 29– Görev sırasında veya yaptığı görevden dolayı özel dedektif veya özel araştırma görevlilerine karşı işlenen suçlar hakkında, memura karşı işlenen suçlara ilişkin hükümler uygulanır.

Özel Dedektiflik Ücretinin Serbestçe Kararlaştırılması
MADDE 30– Dedektiflik ücreti, dedektifin sunacağı hizmetlerin karşılığı olan meblağı ifade eder.
Dedektiflik ücreti, dedektifle işveren arasında serbestçe kararlaştırılır.
İş takibi ve her türlü danışma ücretleri hakkındaki anlaşmaların yazılı şekilde olması şarttır. Ücretten doğan davalarda, yazılı sözleşmeden başka delil getirilemez ve dinlenmez.

İş Sahibinin İşi Başka Özel Dedektife Vermesi
MADDE 31– İş sahibi, ilk anlaşmayı yaptığı özel dedektifin yazılı muvafakatini alarak başka özel dedektifleri de işin takibine sokabilir. İş sahibi, ilk özel dedektifin muvafakatini kendisine tevdi veya tebliğ edilecek bir yazı ile en az bir hafta süre vererek talep eder. Özel dedektif bu süre içerisinde cevap vermemişse muvafakat etmiş sayılır.
İlk özel dedektifin muvafakat etmemesi halinde, sözleşme kendiliğinden sona erer. İş sahibi muvafakat etmeyen özel dedektife ücretinin tamamını ödemekle yükümlüdür.
İlk özel dedektifin muvafakati ile işin başka dedektifler tarafından da takibi halinde iş sahibi, ilk özel dedektifin ücretinden kesinti yapamaz.

Özel Dedektifin İş Takipten Vazgeçmesi, Azli ve Ücretin Gününde Ödenmesi
MADDE 32– Üzerine almış olduğu işi haklı bir neden olmaksızın takipten vazgeçen özel dedektife hiçbir ücret ödenmez ve peşin olarak alınmış para da iş sahibine geri ödenir.
Özel dedektifin azli halinde ücretin tamamı verilir. Ancak özel dedektif kusur veya ihmalinden dolayı azledilmişse ücretin ödenmesi gerekmez.
Anlaşmaya göre özel dedektife peşin verilmesi gereken ücret ödenmezse, özel dedektif işe başlamakta zorunlu değildir. Bu nedenle doğabilecek her türlü sorumluluk iş sahibinindir. Yazılı Sözleşmedeki diğer ödeme şartlarının yerine getirilmemesinden dolayı özel dedektif işi takip etmek ve sonucu elde etmekten mahrum kalırsa, sorumluluk bakımından aynı hüküm uygulanır.

Tebliğ Usulü ve Adres Bildirme Zorunluluğu
MADDE 33– İş sahibinin sözleşmede verdiği adrese özel dedektif tarafından yapılacak her tebliğ, kendisine yapılmış sayılır. Adres değişikliği en geç üç gün içinde iş sahibi tarafından taahhütlü olarak özel dedektife bildirilir. İş sahibinin adresine gönderilebilecek yazıların tebliğ edilmemesinden veya adres değişikliklerinin bildirilmemesinden doğan sorumluluk iş sahibine aittir.

Dosya Tutma
MADDE 34– Özel dedektifler, üzerine aldıkları her iş yahut yazılı bilgi ve mütalaasına başvurulan her husus hakkında, düzenli bir dosya tutmakla yükümlüdürler.

Reklam Yasağı
MADDE 35– Özel dedektiflerin, tabelalarında, basım kâğıtlarında ve ilanlarında özel dedektiflik ve akademik unvanları dışında, unvan ve sıfat kullanmaları yasaktır.

Cezalar
MADDE 36– Ruhsatsız olarak özel dedektiflik yapanla, üç aydan bir yıla kadar hapis ve bir milyon liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
Bu Kanunun 34 üncü maddesindeki denetime engel olan özel dedektif ve özel araştırma görevlileri hakkında eylem daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde yüz bin liradan bir milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur.
Bu Kanunun 35 inci maddesine aykırı hareket edenler hakkında beş milyon lira ağır para cezası hükmolunur.

Yönetmelik
MADDE 37– Özel dedektif ve özel araştırma görevlilerinin silah ve mermilerinin ne surete temin edileceği, bunların menşei, cins ve sayıları, kullanış şekli ve şartları ile mesleğin sona ermesi durumunda kendilerine verilen silah ve mermilerin hangi mercilere ne şekil ve şartlarda devir ve teslim edileceği ve bu konudaki denetim, özel dedektif ve özel araştırma görevlilerinin eğitimi ve Kanunun uygulanmasına ilişkin diğer hususlar, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

Yürürlük
MADDE 38– Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme
MADDE 39– Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.